Uszatka błotna (Asio flammeus)

Identyfikacja:

Wielkości sójki (33-40 cm), rozpiętość skrzydeł: 95-110 cm. Sylwetka podobna do uszatki, jednak bardziej pochylona do przodu niż u innych krajowych gatunków sów. Ciało wydłużone, skrzydła bardzo długie, smuklej zakończone niż u uszatki. Głowa niewielka, okrągła, z dobrze wykształconą  jasną szlarą, z którą kontrastują czarne obwódki wokół żółtych oczu. Pęczki piór przypominające uszy są bardzo krótkie, długości ok. 2 cm, zwykle niewidoczne, mogą być jednak unoszone w momentach niepokoju. Upierzenie wierzchu ciała i skrzydeł mozaikowe, biało-żółtawo-rudawe, silnie czarnonakrapiane. Pierś jasna, gęsto poprzecinana podłużnymi czarnymi prążkami. Ogon poprzecznie paskowany, szerokość prążków większa niż u uszatki, od której można ją odróżnić także w locie, po jasnym brzuchu, czarnych zakończeniach skrajnych lotek pierwszorzędowych i białym obramowaniu skrzydeł o podobnym ciemnym wzorze półksiężyca widocznym na ich spodniej stronie. Nieznaczny dymorfizm płciowy przejawia się w jaśniejszym ubarwieniu spodniej strony skrzydeł cechującym samce. Lot sprężysty, chwiejny, nieco wolniejszy niż uszatki.

Zachowanie:

Gatunek o dziennej aktywności, choć dobrze radzi sobie również po zmroku. Często przebywa na ziemi, a podczas polowania z zasiadki wykorzystuje różnego rodzaju wzniesienia terenu, słupki, krzewy itp. Bardziej płochliwa niż uszatka . Poza okresem lęgów prowadzi koczowniczy tryb życia. Zimą uszatki błotne gromadzą się w stada liczące do kilkudziesięciu osobników. Zimują na ziemi w gęstej trawie, bardzo rzadko pojedyncze osobniki przebywają na drzewach wraz z uszatkami . Migruje przede wszystkim nocą.

Głos:

Głos terytorialny samca to niskie, głębokie: „uh-uh-uh-uh-uh-…”, powtarzane 6-20 razy, nieco wyżej ku końcowi. Głos wydawany jest z wysokich punktów i w locie tokowym, podczas którego ptak wykonuje również krótkie, szybkie klaśnięcia skrzydłami. Samica podczas popisów samca, siedząc na ziemi, odzywa się: „riii-jou”. Pisklęta wydają wysokie, skrzypiące piski i krótkie, ostre głosy, żebrząc o pokarm. Aktywność głosowa samców przypada na godziny dzienne, nasilając się o świecie, zmroku oraz w pochmurne dni. W Polsce tokujące samce można zaobserwować od kwietnia do czerwca włącznie.

Pokarm:

Uszatka błotna żywi się głównie nornikami (90-95% diety), myszami, ryjówkami, a czasem ptakami. Nadmiar pokarmu gromadzi bezpośrednio przy gnieździe.

Wypluwka:

Podobnie jak u uszatki, często o nieregularnych kształtach, raczej postrzępiona niż zbita. Wielkość zróżnicowana: 20-75×10-29 mm. Kolor szary i ciemnoszary. Większe ilości można znaleźć przy gnieździe oraz pod czatowniami, np. słupkami, suchymi drzewami. W okresie zimowym, pod drzewami na których zimują.

Biotop:

Gatunek zasiedlający tereny otwarte, takie jak: doliny rzek, bagna, wrzosowiska, trzcinowiska, turzycowiska czy wilgotne łąki. Coraz częściej gatunek ten gniazduje w uprawach rolnych, a także w sadach, uprawach leśnych itp.

Lęgi:

Uszatki błotne łączą się w pary pod koniec zimy. W Polsce jaja są składane i wysiadywane od początku kwietnia do połowy czerwca. Jako jeden z niewielu gatunków sów na świecie buduje gniazdo. W terenie otwartym w sąsiedztwie krzewów lub pojedynczych drzew wyściela skąpo trawą i liśćmi dobrze ukryty dołek na suchym wzniesieniu. Samica składa 6-9 jaj, wysiaduje przez 26 dni, od pierwszego jaja. Pisklęta opuszczają gniazdo jednocześnie już po ok. 15 dniach od wyklucia. Do 24.-27. dnia życia, zanim staną się zdolne do lotu, kryją się w trawie, podczas gdy rodzice zrzucają im pożywienie z powietrza.

Rozmieszczenie:

W okresie lęgowym występuje bardzo nielicznie. Główne lęgowiska znajdują się w dolinie Biebrzy i Narwi. Pojedyncze pary widywane są także w innych rejonach kraju – na Pomorzu, w dolinie Noteci, w południowych województwach. Zimowiska znajdują się głównie w Polsce Zachodniej, choć podczas ciepłych zim mogą zajmować obszar całej Polski nizinnej.

Zagrożenia:

Podstawowym zagrożeniem dla uszatki błotnej są zmiany zachodzące w środowisku, m.in. melioracje, wypalanie traw, okresowe zmiany poziomu wód, zarastanie terenów otwartych czy zmiany użytków zielonych w wielkoobszarowe uprawy rolne. Bezpośrednim zagrożeniem jest działalność drapieżników (wrona siwa, kruk, sroka, sójka, błotniaki, jastrząb, kot domowy, dzik, jenot, norka amerykańska). Niepokojenie ptaków przez człowieka może również przyczynić się do powstania strat m.in. przez ujawnianie położenia gniazda drapieżnikom.

Status ochronny:

Gatunek objęty ochroną gatunkową ścisłą. Umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze oraz w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej.