Pójdźka (Athene noctua)

Identyfikacja: 

Pójdźka to niewielka sowa o długości 23-27 cm. Rozpiętość skrzydeł 54-60 cm, długość skrzydła 16-17 cm, długość ogona 7-8 cm, waga 120-250 g. Głowa nieproporcjonalnie duża, kwadratowa, krótki ogon, nogi długie. Słabo zaznaczona szlara – patrząc pójdźce w jaskrawożółte oczy, uwagę zwracają białe i szerokie brwi, które dodają jej powagi. Z tyłu głowy biały wzór tworzący „fałszywą twarz”. Wierzch ciała brązowy z licznymi białymi plamkami. Spód ciała biały z szarobrązowymi kreskami. Skrzydła zaokrąglone. Lot szybki, falisty.

Zachowanie:

W przeciwieństwie do większości gatunków sów, pójdźka wykazuje również aktywność dzienną. Zwłaszcza w okresie karmienia młodych ptaków można ją obserwować już kilka godzin przed zmierzchem, jak również o poranku. Często można wypatrzyć ptaki wygrzewające się w promieniach słonecznych na kominach, dachach, drzewach. Zaniepokojony ptak wykonuje szereg charakterystycznych przysiadów. Spłoszona obniża lot i ucieka, lecąc tuż nad ziemią. Pójdźki bardzo sprawnie biegają po ziemi. Podczas polowania często przesiadują na eksponowanych miejscach (czatownie) jak słupki płotów, słupy energetyczne itp. Gatunek osiadły.

Głos:

Gatunek ten posiada szeroki repertuar głosów. Głos godowy samca o długości ok. 1-2 sekundy to przeciągłe „ghuukk”, choć niektórzy słyszą to jako „póóójdź”, stąd też jej nazwa. Liczba zawołań uzależniona jest od stopnia podniecenia samca. Niektóre głosy samicy przypominają głos samca, przy czym są one wyższe. Głosy alarmowe i kontaktowe to krótkie i ostre „kik”, „miau”. Głos piskląt to przeciągłe syczenie. Podczas nasłuchów należy wziąć pod uwagę głosy kulika wielkiego oraz czajki, ponieważ w oddali mogą one łudząco przypominać niektóre głosy pójdźki. Szczyt aktywności sowy przypada na okres kwiecień-maj.

Pokarm:

W przeciwieństwie do innych gatunków sów w okresie wiosenno-letnim duży procent diety pójdźki stanowią bezkręgowce. Wypatruje je siedząc na czatowni np. słup, drzewo lub biegając po ziemi. Często poluje także pod lampami drogowymi, które przyciągają owady. Poluje także na gryzonie, ryjówki oraz ptaki.

Wypluwka:

Szare, niewielkich rozmiarów (21-36×14-20 mm), zazwyczaj owalne, jednak ich kształt może przybierać różne formy. Część z nich może być mocno zbite inne zaś postrzępione. W okresie wiosenno-letnim, kiedy udział bezkręgowców w diecie pójdźki jest znaczny, w wypluwkach znajdują się pancerzyki chitynowe owadów. Są podobne do zrzutek pustułki, która zajmuje ten sam biotop oraz żywi się podobnym pokarmem. Wypluwki pójdźki najczęściej można znaleźć w pobliżu gniazda, a także pod czatowniami i w miejscach odpoczynku.

Biotop:

Gatunek związany z krajobrazem rolniczym. Występuje także na obrzeżach dużych miast. Duże znaczenie dla jej występowania mają takie elementy, jak: odpowiednia struktura upraw, dogodne miejsca lęgowe w postaci dziuplastych drzew, możliwość wlotu do budynków, czatownie.

Lęgi:

Zdecydowana większość pójdziek gniazduje na terenach zamieszkałych przez ludzi. Na miejsce lęgowe wybiera dziuple drzew, a także budynki mieszkalne, transformatory, otwory wentylacyjne bloków mieszkalnych itp. Składa 2-6 jaj, rzadziej 1-7, w jedno-, dwudniowych odstępach. Najczęściej jaja składane są na przełomie kwietnia i maja, jednak zdarzają się przypadki, gdy pierwsze jajo pojawia się dopiero w czerwcu. Samica może zacząć wysiadywanie po złożeniu pierwszego lub wszystkich jaj. Inkubacja trwa 23-25 dni, a młode przebywają w gnieździe 30-35 dni. Przez kolejny miesiąc po jego opuszczeniu dalej przebywają pod opieką rodziców. Ptaki gniazdujące w dziuplach często wybierają stare drzewa, które w pniu – oprócz normalnej dziupli – posiadają wydrążony „komin”. W chwili zagrożenia młode pójdźki wspinają się w górę drzewa, dzięki czemu nękający je drapieżca ma utrudnione zadanie.

Rozmieszczenie:

Główne lęgowiska znajdują się we wschodniej Polsce, zwłaszcza na Polesiu, Podlasiu, Podkarpaciu. W zachodniej Polsce niewielkie populacje występują w dolinie Warty, w dolinie Noteci, w woj. dolnośląskim. Rozproszone stanowiska można spotkać także w centralnej Polsce oraz na Pomorzu.

Zagrożenia:

Głównym zagrożeniem dla pójdźki jest brak odpowiednich miejsc na złożenie jaj. Uszczelnianie budynków, wycinanie starych dziuplastych drzew – powodują, że sowa ta ma problemy ze znalezieniem miejsc lęgowych. Ważny element w jej funkcjonowaniu w okresie zimowym stanowią otwarte stodoły i strychy. Gruba warstwa śniegu skutecznie utrudnia jej łowy, dlatego w tym czasie chętnie poluje na gryzonie w budynkach, które dodatkowo chronią ją przed silnym wiatrem.

Ze względu na niewielkie rozmiary gatunek ten do polowania potrzebuje pastwisk i łąk z niską roślinnością, ponieważ przy wysokiej trawie nie jest w stanie wyszukać dla siebie pokarmu. Zaniechanie koszeń oraz wypasu bydła powoduje zanikanie terenów łowieckich.

Wzrost populacji kuny domowej i przede wszystkim koty są dużym zagrożeniem, zwłaszcza dla młodych niedoświadczonych ptaków.

Status ochronny:

Objęta ochroną gatunkową ścisłą.