Sowa jarzębata (Surnia ulula)

Identyfikacja:

Sowa średniej wielkości, o smukłej budowie ciała z długim ogonem i małą jak na sowę głową.  Długość ciała: 40cm, waga: do 450g (samica), rozpiętość skrzydeł: do 80cm. Szlara biaława z czarną obwódką po bokach głowy. Czoło gęsto nakrapiane białymi kropkami. Upierzenie tułowia kremowobiałe poprzedzielane poziomymi cynamonowymi pręgami. Wierzch w kolorze ciemnej czekolady z pojedynczymi białymi plamkami. Spód skrzydeł, jak i ogona, ciemny poprzedzielany wyraźnymi białymi prążkami. Dziób bladożółty. Skoki i pazury (ciemnożółte u nasady i ciemnobrązowe na końcach) są opierzone. Oczy z żółtą tęczówką. Lot szybki, przypominający lot jastrzębia. Czasami zawisa w powietrzu jak pustułka.

Zachowanie:

Gatunek o dziennej aktywności. Poluje aktywnym lotem patrolowym lub częściej  z zasiadki, wykorzystując jako czatownie drzewa, a w pobliżu siedzib ludzkich – linie energetyczne i słupy. Sowa mało płochliwa.

Głos:

Głos godowy to trelujące, melodyczne gwizdy „ulululu-lululululululu”, trwające kilkanaście sekund, powtarzane w odstępach kilkusekundowych. Obie płcie w chwilach podekscytowania odzywają się przeszywającym „kiiiiirrl” lub podobnie jak pustułka „kwikikikikkik”.  Poza tym w kontakcie między osobnikami można usłyszeć piski, pojedyncze miękkie „uhg” lub „uih”.

Pokarm:

Główny pokarm stanowią gryzonie. Na lęgowiskach są to przede wszystkim lemingi oraz norniki. Dieta uzupełniana jest także ptakami.

Wypluwka:

Wymiary średnie to 41×22 mm. Na lęgowiskach znajdywane najczęściej w promieniu do 150 m od gniazda. W Polsce pod czatowniami i miejscami odpoczynku.

Biotop:

Północne lasy iglaste bądź mieszane w  pobliżu terenów otwartych, bagien, śródleśnych łąk, zrębów. W czasie zimowych wędrówek przebywa na terenach otwartych, często w pobliżu siedzib ludzkich.

Lęgi:

Gnieździ się na północy Euroazji i Ameryki Płn. Samica od połowy marca składa w dziuplach bądź złamanych szczytach drzew do 10 jaj, w zależności od dostępności ofiar. Wysiadywanie trwa 25-30 dni.  Po następnych 23-30 dniach pisklęta opuszczają gniazdo. Pod koniec sierpnia rodzice przestają karmić młode.

Rozmieszczenie:

Euroazja od Norwegii, Szwecji i Finlandii poprzez Syberię do Kamczatki i centralnej Azji oraz Ameryka Północna od Alaski po Półwysep Labrador.  Do Polski zalatuje wyjątkowo w okresie jesienno-zimowym.

Status ochronny:

Gatunek objęty ochroną gatunkową ścisłą. Umieszczony w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej.